Het blijft spannend
Door Bert Prinsen op 2-2-2016
De cirkel is rond. Tijdens mijn in 1972 begonnen loopbaan schreven we in 1975 het eerste Nederlandse boek over preventieve GGZ met als titel “Preventie in de ambulante geestelijke gezondheidszorg”. Daarin mocht ik een hoofdstuk schrijven over een systematische aanzet tot preventie door middel van seksuele voorlichting en opvoeding. Nu ruim veertig jaar later heb ik een klein rolletje mogen vervullen (meelezer) in het jongste inspiratieboekje over seksuele opvoeding in de 21e eeuw met als titel “Best spannend”, waarin ouders aan andere ouders tips geven over het bespreekbaar maken van seksualiteit, over het belang van seksuele opvoeding en over het hoe en waarom van seksueel voorlichten van je kind (j/m).
Is er dan niks veranderd in die 40 jaar? Oh, zeker wel, al was het maar dat wij (= ouders en professionals in de jeugdsector) om in ons dagelijks leven een beetje normaal te kunnen opvoeden ons tegenwoordig journalisten, bestuurders en publiciteitsgeile politici van het lijf moeten houden (‘beetje vreemde opmerking na Keulen’), die van elk incident een overdreven groot probleem maken. Even tussendoor: in dat verband vraag ik me soms wel eens af voor wie de term ‘normaliseren’ in de jeugdwet nu eigenlijk bedoeld is en wie dat problematiseren moet afleren. En nu weer terug naar de seks en seksuele opvoeding, dat is en blijft best een intieme en spannende aangelegenheid. Van seks, liefde, emoties kan je heel veel genieten, maar we kunnen er ook hele grote brokken mee maken.
Onderzoek leert ons het belang, dat ouders met hun kinderen over seksualiteit praten. Jongeren geven aan dat ze van hun ouders voorlichting willen krijgen. Niet alleen over seksualiteit, maar ook over al die 'gewone' dingen die daar bij horen. Drie voorbeelden: als kinderen een jaar of twee zijn, zijn ze nieuwsgierig naar de verschillen tussen jongetjes en meisjes. Een paar jaar later willen ze niets meer met jongens, of juist niets meer met meisjes, te maken hebben. En op een dag – misschien wel veel eerder dan je denkt – zijn ze voor het eerst verliefd en krijgen ze misschien voor het eerst seks…
Grenzen verkennen met respect voor elkaars opvattingen, de wensen en normen van je partner ontdekken, dat is allemaal niet zo gemakkelijk. Daarin ga je gemakkelijk te ver. Daarin schiet je gemakkelijk te kort en zet je je eigen behoeften boven die van de ander. En dat gaat pijn doen, vroeger of later. Vraag maar aan al die mannen en vrouwen, die ooit onder seksueel misbruik van vaders, moeders, geestelijken, leraren, vrienden of vriendinnen hebben geleden. Zelf ben ik, inmiddels opa van …., al lang het stadium voorbij, dat ik denk, dat ik het altijd zo goed heb gedaan. Verre van, want bespreekbaar maken van seksualiteit blijft een lastige maar mooie opgave. En van alle tijden. Maar laten we dat als ouders wel proberen en daar vooral normaal in blijven doen. En daar kunnen we die journalisten en politici, die alleen maar kijken naar de “uitwassen” en veel te graag problematiseren, niet zo goed bij gebruiken. Dat kunnen we als ouders beter gewoon zelf en met elkaar doen. En als je dan ziet hoeveel goede, toepasselijke tips ouders elkaar kunnen geven. Niet normaal!!!! Enkele voorbeelden van wat ouders in het inspiratieboekje zeggen: “Als je open over seksualiteit praat, weten je kinderen dat ze met hun vragen bij jou terecht kunnen. Ze hoeven dan niet alleen op internet op zoek te gaan naar antwoorden”. Zelf moest ik terug denken aan die keer dat onze zoon een condoom vol had laten lopen met water; een enorme hoeveelheid, we kwamen emmers tekort. En die toen onder zijn bed had proberen te verstoppen. En ook: “De seksuele opvoeding is niet alleen iets voor moeders. Ook vaders kunnen over seksualiteit praten! Het is beter iets te vroeg te vertellen en dat op een later moment nogmaals uit te leggen, dan dat je te laat bent”.
Tegelijk blijft het altijd best spannend. Maar dat is inherent aan ‘ontdekken’? Of dat nu je eigen of andermans lijf is, de emoties die je daarbij voelt, de seks zelf of de seksuele voorlichting. Dat je als opvoeders daarbij grenzen en strepen mag en ook moet trekken, dat is juist mooi. En ook ieders goed recht, dat te allen tijde (= op elk moment en in alle situaties en culturen) waardering verdient. Want er zijn tegelijk ook andere waarden in het geding: je persoonlijke integriteit, respect en zelfrespect, vriendschap en liefde en ga zo maar door. Daarmee leren omgaan is mooi, samen (= als personen en als gemeenschap) de goede weg daarin ontdekken is nog mooier. Laten we het er over hebben!
Het inspiratie boekje: Best spannend!