Het PGB als middel om te transformeren
Door Annemiek van Woudenberg op 16-3-2015
Over het PGB is veel te doen. Denk aan de ‘Meld het Mona (Keijzer, CDA)’- klaaglijn. Denk aan staatssecretaris van Rijn, die zich met moeite staande kon houden toen hij door de Tweede Kamer ter verantwoording werd geroepen voor alle misstanden bij de uitbetalingen van het PGB.
Waar gaat het om? De gemeenten hebben de processen niet op orde die nodig zijn om tot uitbetaling van de zorgverleners over te gaan; de regels om een PGB te krijgen zijn niet helder en niet in elke gemeente gelijk; de SVB had haar administratie niet op tijd klaar door een falend ICT systeem. Door al die negativiteit zouden we bijna vergeten dat het PGB hét middel is om te transformeren. Kansrijker en beproefder dan veel nieuw startende inkoopmethoden van Zorg in Natura (ZIN) waar in het land mee geëxperimenteerd wordt.
Ik heb de afgelopen maanden veel ouders gesproken die een kind met een PGB hebben. Die PGB ouders sprak ik omdat er ergens iets was misgegaan in het proces of gewoon, omdat ze onzeker waren of ze nog wel dezelfde jeugdhulp zouden kunnen inkopen in 2015. Tijdens die gesprekken bleek dat er inderdaad regelmatig een schakel in het PGB proces niet op orde of niet duidelijk is. Drie dingen zijn mij echter opgevallen:
- PGB ouders hebben veel last van de stress rondom het PGB maar zijn unaniem positief over het instrument zelf. Ze houden namelijk zelf de regie. Een moeder vertelde hoeveel voldoening het haar geeft dat het gelukt is zelf de zorg voor haar kind met een ernstige psychische beperking te regelen en op maat aan te passen. Een vader vertelde dat hij door het PGB hulp kan inkopen zodat de rest van het gezin geregeld ontlast wordt. Zo houden ze het vol en kan zijn kind gewoon thuis opgroeien. Transformatie, omdat het gezin de regie heeft en hulp in een instelling wordt voorkomen.
- Ouders van kinderen met een PGB snappen heel goed dat er grenzen zijn aan wat zij kunnen verlangen en zijn gaarne bereid om mee te bezuinigen in een tijd waarin de bomen niet tot in de hemel groeien. Zo heb ik al van veel ouders vernomen dat ze proberen om de beste zorg in te kopen voor een redelijke prijs. Ouders zijn kritisch en prijsbewust op de kosten die zij maken, omdat ze zelf binnen het budget moeten blijven. Zij voeren de onderhandeling met de zorgverlener en dat op maat. Voor dat deel heb je dan geen budgetregisseur van de gemeente meer nodig. Transformatie, omdat PGB ouders worden uitgedaagd om zelf kritisch mee te bezuinigen.
- PGB houders begrijpen best dat het even duurt voordat alles is ingeregeld. En als de administratie eenmaal op orde is ‘mijn PGB’ een overzichtelijk systeem. Een vader liet mij zien hoe ‘mijn PGB’ er online uitziet. Overzichtelijk en duidelijk, hij was er blij mee. Wie thuis kan bankieren kan ook thuis ‘PGB-en’. Transformatie, omdat de budgethouder zelf verantwoordelijk is voor de financiën.
Ouders zijn dus blij met het PGB, het is transformatie avant la lettre. Maar ook aan de gemeenten geeft het PGB veel houvast. Drie dingen zijn me opgevallen:
- Gemeenten die de moeite hebben genomen de PGB gegevens te analyseren, weten goed hoeveel ze moeten reserveren voor 2015. Ze krijgen tot op postcode niveau een indruk van de zorgenkinderen in hun gemeente en hebben met deze gezinnen contact in 2015 tijdens de herbeoordelingsgesprekken. Deze gesprekken met liefst gewone professionals zijn vooraf goed in te plannen, want je weet nu al wanneer de indicaties van weleer aflopen. En het is een kans voor de gemeente: via deze gesprekken kan ze veel leren over wat er leeft in de wijk. Transformatie, doordat er dichtbij en op maat zorg geregeld wordt.
- PGB zorg is goedkoper dan ZIN. Een PGB mag namelijk niet duurder zijn dan dezelfde zorg in natura. Bij ZIN wordt het budget achteraf en door de zorgverlener bepaald. De zorgverlener heeft een verleningsbeschikking, die door een ander professional is opgesteld en declareert de geleverde zorg. Vaak zonder prijsafspraak vooraf. Er is dan eigenlijk minder of geen prikkel om binnen een budget te blijven. Transformatie, omdat bij het PGB de prikkel is om de beste kwaliteit voor het toegekende budget te vinden.
- Bij PGB’s wordt vaak gedacht aan de fraudegevoeligheid. Maar door de controle van de SVB , de indicatiegesprekken waarbij cliënten zelf een plan maken en een goede monitoring van het gebruik, is fraude vrijwel uit te sluiten. De verantwoordelijkheden zijn helder: de cliënt is verantwoordelijk voor het opstellen van een plan, het inhuren van zorgverleners en ziet zelf toe op de kwaliteit; de SVB controleert de rechtmatigheid van de contracten; de gemeente toetst de budgetten. Van de professional die samen met de cliënt het hulpplan bespreekt en samen met hen het aantal benodigde zorguren inschat, wordt een stevige en nieuwe rol gevraagd. Maar ook dat is transformatie!