Copyright 2017 - De JeugdZaak

Transformeren = zorg van jeugd en gezin

 

Door Bert Prinsen op 23-1-2014

 

Waar blijft de transformatie van de zorg voor jeugd? Dat is de grote vraag nu de transitie-arrangementen in elkaar zijn gezet, budgetten en de lobby’s alom over tafel rollen, de Eerste Kamer nog over de jeugdwet moet vergaderen en gemeenten beginnen te aarzelen bij de uitvoeringsbesluiten over de transitie van de jeugdzorg. Om van een zorg voor jeugd en gezin een zorg van jeugd en gezin te maken is een immense opgave. Want dat wilden we toch: kind en gezin centraal, eigen kracht, participatie. Gemakkelijk gezegd! Misschien dat de moeilijkheidsgraad in die weerbarstige werkelijkheid iedereen tot een natuurlijke “hier blijf ik van af-reactie” aanzet. En eigenlijk zijn wij – bestuurders, beleidmakers, professionals – in dit geval ook heel verkeerd begonnen. Want de wettekst (althans de inleidende samenvatting) eindigt - met nadruk op eindigt - met de zin …….”waarbij het uitgangspunt is dat de verantwoordelijkheid voor het gezond en veilig opgroeien van jeugdigen allereerst bij de ouders en de jeugdige zelf ligt”. Die zin had natuurlijk aan het begin van de wet moeten staan. Zo iets als:

 

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, enz., enz., enz. Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat ouders en jeugdigen zelfstandig en met elkaar eerstverantwoordelijk zijn voor het gezond en veilig opgroeien en opvoeden van alle kinderen in ons land ….”

 

Met vervolgens een voorstel voor een stelsel dat dienstbaar is aan die gezinnen en jeugdigen, de regie bij die ouders en jongeren zelf legt in plaats van een systeem van zorg dat voor ouders en jongeren in elkaar wordt geknutseld zonder hen daar voldoende bij te betrekken. Na het lezen van het recente proefschrift van Clarijs over eerdere stelselwijzigingen kan je je twijfels hebben over de haalbaarheid van een top down-implementatie van zulke drastische wijzigingen van het jeugdzorg-systeem als nu aan de orde zijn. Met de aanpak van gisteren los je de problemen van vandaag niet op. Wil het beleid effectief worden, zo stelt Clarijs, dan moet er buiten de institutionele kaders worden gedacht en gekeken naar een grote rol voor de burger. Laten we daarom verder de weg van cocreatie inslaan, nooit zonder ouders en jeugdigen te werk gaan. Het structureel betrekken van ouders en jeugdigen is noodzakelijk bij de uitvoering, maar dat spreekt vanzelf (ahum), bij het beleid, bestuur en financiering. Zorg van jeugd en gezin is keihard werken, is continu omdenken, in elke handeling transformeren, oude principes opzij schuiven en alles in het teken plaatsen van de vragen: wat kunnen we (jeugdige, ouders) zelf doen en worden ouders en kinderen er dan beter van als wij (professionals) ons er mee bemoeien? En het kan! Dat is de even troostrijke als stimulerende gedachte die tientallen inspirerende ‘good practices’ in het land nu al laten zien. Ik noem als voorbeelden het “op je handen zittend” vrijwilligerswerk in het kader van ‘Allemaal Opvoeders’, de inspiratieteams van de Family Factory, het prijswinnende CJG4kracht, de cocreatie in de ontwikkeling van het Jongeren Informatie Punt Amsterdam Noord, de ouderraden, de Haagse jeugdambassadeurs en de aanpak vanuit ‘wrap around care’. Tot stand gebracht met keihard tegen de stroom inroeien, maar ook met heel veel passie en plezier. Zorg van jeugd en gezin, het kan!